назад
к вопросам
2.
Что такое «магдебургское право»? Кто является его субъектом? О чем
свидетельствовало его получение городом (местечком…)? Какие важнейшие
города Беларуси получили это право и когда? Какие изменения это внесло
в их жизнь?
Магдебургское
право - это свод основных законов, по которым может управляться торгово-промышленный
город. Сложился этот свод в Магдебурге в XIII веке из разных источников
(http://www.mumidol.ru/gorod/whoare.htm).
Магдебургское право - это феодальное городское право, согласно которому
экономическая деятельность, имущественные права, общественно-политическая
жизнь, сословное положение горожан регулировалось собственной системой
юридических норм (http://harugva.narod.ru/gorod.htm).
В Средние века белорусский города были центрами ремесленничества,
торговли, культуры, администрирования и оборонительными сооружениями.
В ХІV-ХVІ веках многие из них получили право на самоуправление – «магдебургское
право» (от имени немецкого города Магдебург, который издавна жил по
законам самоуправления). Первыми на Беларуси магдебургское право получили
Вильня (1387 год) и Берестье (1390 год). Позже, в XV - XVI веках -
Городня, Слуцк, Полоцк, Менск, Новогородок, Слоним, Могилев.Получение
городом магдебурского права освобождало его от местной феодально-административной
системы и подчиняло Великому князю. Статус жителей такого города существенно
повышался: они становились свободными, получали право на земельную
собственность, освобождались почти от всех феодальных повинностей
– заготовки сена, выделения подвод (и других, которые они исполняли
до этого вместе с крестьянами волости), от суда и власти государственных
служебных лиц. Городу было позволено создавать ратушу, иметь магазины,
мануфактуры, командовать весами и мерами, строить мельницы, бани и
т.д. Предусматривались определнные торговые льготы. Согласно магдебургскому
праву в городах создавались органы самоуправления, независимые от
воевод и старост. Городское управление возглавлял войт, назначенный
Великим князем. Вместе с ним действовала городская рада, которая состояла
из 12 - 20 мещан – радцев. Существовал судебный орган по криминальным
делам - лава под председательством войта. Повседневными делами занимались
бурмистры, избранные городской радой. Городская рада и лава составляли
магистрат (http://mypinsk.com/history/40.html)
.
----
У часы Сярэднявечча беларускія гарады
былі цэнтрамі рамяства, гандлю, культуры, адміністрацыі ды абарончымі
збудаваннямі. У ХІV-ХVІ стагоддзях многія з іх атрымалі права на самакіраванне,
гэтак званае магдэбургскае, або майдэборскае, права (ад назову нямецкага
горада Магдэбург, які здаўна жыў паводле самакіравання). Гэтае права
надавалася гарадам праз прывілеі ад імя вялікага князя, дзе адзначаліся
парадак фармавання органаў кіравання, правы і льготы, вызваленне ад
феадальных павіннасцяў. Крыніцамі магдэбургскага права былі як нямецкія
законы («Вайхбільд Магдэбурга», «Люстра саксаў»), так і мясцовае гарадское
права, а па некаторых катэгорыях справаў - асноўны закон нашай дзяржавы,
Статут Вялікага Княства Літоўскага. Першымі ў Беларусі магдэбургскае
права ўвялі Вільня (1387 год) і Берасце (1390 год). Пазней, у ХV-ХVІ
стагоддзях, яго дасталі жыхары Горадні, Слуцка, Полацка, Менска, Новагародка,
Слоніма, Магілева, Пінска ды інш. Атрыманне горадам магдэбургскага
права вылучала яго з мясцовай феадальна-адміністрацыйнай сістэмы,
падпарадкоўваючы вялікаму князю. Статус ягоных жыхароў істотна падвышаўся:
яны станавіліся вольнымі, набывалі права на зямельную ўласнасць, вызваляліся
амаль ад усіх феадальных павіннасцяў - нарыхтоўкі сена, выдзялення
фурманак і інш., якія неслі дагэтуль разам з сялянамі воласці, ад
суда і ўлады дзяржаўных службовых асобаў. Дазвалялася рабіць у горадзе
ратушу, мець крамы, мануфактуры, загадваць вагамі і мерамі, будаваць
млыны, лазні і г.д. Прадугледжваліся і пэўныя гандлёвыя льготы.Згодна
з прывілеем на магдэбургскае права ў горадзе ствараліся органы самакіравання,
незалежныя ад ваяводаў і старастаў. Гарадское кіраванне ўзначальваў
войт, прызначаны вялікім князем. Разам з ім дзейнічала гарадская рада,
што складалася з 12-20 месцічаў-радцаў. Дзейнасць рады ў фінансавай
сферы кантралявалася выбарным органам з 12 месцічаў - мужоў паспалітых,
або прысяглых. Існаваў уласны судовы орган па крымінальных справах
- лава, куды ўваходзілі лаўнікі пад старшынствам войта. Штодзённымі
справамі займаліся бурмістры, якія па сканчэнні паўнамоцтваў рабілі
справаздачу перад радай, а пазней - на агульным сходзе месцічаў. Бурмістарскі
суд, куды ўваходзілі бурмістры з радцамі, развязваў цывільныя справы.
Гарадская рада і лава разам складалі магістрат (http://mypinsk.com/history/40.html)